BRAZIL [1985]

Dawno nie miałam takiego uczucia zmęczenia po seansie, jak w tym przypadku. Ten prawie dwu i półgodzinny seans wymęczył mnie okrutnie, odebrał chęci i wyssał wszelką energię. BRAZIL to kawał ciężkiego kina. Co nie zmienia faktu, że to kawał dobrego kina.

Gilliam lubi trylogie, a ta należy do tzw. "trylogii wyobraźni". W jej skład wchodzi m.in. BRAZIL, w którym obserwujemy ucieczkę dorosłego bohatera w świat własnych imaginacji. Świat widziany oczami dziecka zobaczymy w BANDYCI CZASU, a starca w PRZYGODACH BARONA MUNCHAUSENA.

BRAZIL to dystopiczna opowieść o zagrożeniach systemu zbiurokratyzowanego, w którym bezduszność urzędników przybiera karykaturalnych kształtów. Jak bardzo jest to obraz aktualny, aż strach myśleć. Minęło prawie 30 lat, a BRAZIL jak nigdy dotąd nabiera realnego wymiaru. Państwo policyjne, które w każdym odruchu sprzeciwu dostrzega akt terrorystyczny. Jednostka społeczna, która traktowana jest przez pryzmat numeru statystycznego na dokumencie urzędowym. W tym świecie nie rządzą się prawa logiki, jedynie słuszny dogmat niepodlegający kwestionowaniu. 

Jednostki zniewolone, które omamia i hipnotyzuje nic nieznacząca rzeka wiadomości. Telewizor spełnia w ich życiu rolę nadrzędną. Staje się nierozłącznym atrybutem ich jestestwa, w którym idiotyczna, otępiająca sieczka wypełnia ich monotonne, szare i nijakie życie. Z pewnością Gilliam mocno przekoloryzował swój quasi steam-punkowy świat, który przypomina "Proces" Kafki. Jednak przyglądając się ramówce jesienno-zimowej naszych rodzimych stacji telewizyjnych, postępującą politykę inwigilacyjną mocarstw i absurdalnych pokrojów walkę z terroryzmem, nie mówiąc o gargantuicznych już rozmiarów modzie na operacje plastyczne, trudno wyzbyć się poczucia konotacji naszego świata, z tym z BRAZIL.

Jakie jest zatem przesłanie Gilliama ? Czy można uciec ze świata ogarniętego chaosem bezmyślności i absurdalnej kontroli życia społeczeństwa ? Czy jesteśmy skazani sczeznąć jako korporacyjne pionki, które niezaprzeczalnie przyjmują każdy idiotyzm ? I tu wkraczamy w pojęcie "trylogii wyobraźni" Gilliama, bowiem jedyną ucieczką z tego świata jest ucieczka w własne pragnienia, marzenia, w swój własny wyimaginowany świat, w którym człowiek jest w stanie go odbierać wszystkimi zmysłami. Bohater BRAZIL staje się symbolem indywidualizmu. System może skontrolować i zawładnąć naszym życiem, jednak świat wyobraźni pozostaje wolny. W nim bohater znajduje schronienie i ono daje mu poczucie autonomiczności, której został pozbawiony.

Powiem szczerze, że po takiej dawce pesymizmu ukazanej w niezwykle groteskowy i karykaturalny sposób ciężko mi będzie zabrać się do kolejnego filmu. Gilliamowi udało się przykuć uwagę na dłużej. BRAZIL to jeden z niewielu filmów nad którym trzeba się pochylić, dać mu czas na dojrzewanie i zakiełkowanie myśli, która pozostawi w nas choć trochę rozsądku w tym ogłupiającym zewsząd świecie.

Moja ocena: 7/10